Het oranje laagje komt van schildluizen en de HEMA maakte 'm groot. En wist je dat de tompouce is vernoemd naar naar kleine mensen die in het circus optraden?

Rondreizende circusartiesten

In de Verenigde Staten en Frankrijk noemen ze hem de mille-feuille of Napoléon. Wij hebben de tompouce vernoemd naar Tom Pouce, Frans voor Tom Duim. Zo werden, zegt het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, in de negentiende eeuw kleine mensen genoemd die voor publiek optraden.

Zoals de Brit Charles Sherwood Stratton, die vanaf zijn zesde rondreisde met het circus. Hij was slechts 63,5 centimeter en zijn artiestennaam was General Tom Thumb. Hij reisde in 1844 en 1845 door Europa en kwam ook in Nederland. Vermoedelijk werd de naam Tom Thumb daardoor hier bekend.

Kleine objecten werden naar deze kleine circusartiesten genoemd, maar dan met het Franse woord voor duim: pouce. Bijvoorbeeld een dwerggeranium, een klein rijtuig en een parasolletje voor dames. En de eerste Amsterdamse bakker die het gebakje maakt, vernoemde het ook naar hen: de tompouce.

Oranje kleurtje niet koosjer

Om het oranje kleurtje te krijgen, wordt voor de meeste tompoucen E-nummer E120 gebruikt. Dat is een kleurstof die gewonnen wordt uit de cochenilleluis, een bladluissoort.

Klanten willen geen toeters en bellen op hun tompouce.

Zo'n bladluis is niet halal, niet koosjer en natuurlijk ook niet vegetarisch. Volgens de islamitische spijswetten kun je een sprinkhaan wel eten, bij plagen bijvoorbeeld. Maar een luis die wordt verpulverd vanwege z'n kleurtje niet.

Op de HEMA-tompouce zit een ander soort kleurstof, maar die is ook niet vegetarisch: er wordt gelatine gebruikt in de room, afkomstig is van dierenbotten.

Welke is lekkerder: de roze klassieker of de oranje?

Ze zijn precies hetzelfde, zegt banketbakker Antoinette, die op de vroege Koningsochtend rijen vol hongerige klanten helpt bij banketbakkerij Bond en Smolders in Utrecht.

"Het enige verschil is het kleurtje. De klassieke tompouce is lichtroze. Soms wil iemand graag een naam erop, of een hartje. Verder willen klanten geen toeters en bellen op hun tompouce."

Geen chocola, fruit, glitters of spikkels, zegt ook HEMA. Dat willen klanten helemaal niet. "We kiezen dus voor één variant: de enige echte oranje HEMA-tompouce."

Een slagroomstreep in het midden, gekker wordt de oranje tompouce niet. Die streep is de persoonlijke keuze van de bakker. Bij Bond en Smolders is-ie er niet. Maar de ouders van Antoinette, die de zaak vroeger runden spoten, 'm er wel op. "Dat is een kwestie van smaak. Bij Kwekkeboom doen ze het wel."

Tompouces maak je in slechts vier handelingen

Een grote plak (zelfgemaakt) bladerdeeg, room erop storten, nog een laag bladerdeeg en dan het fondant erover. Daarna wordt de gigantische tompouce in stukken van 4 bij 10 centimeter gesneden.

Een vervelend klusje, zegt bakker Antoinette. Tegenwoordig doet een machine dat vakkundig.

HEMA maakte de tompouce groot

De HEMA bedacht de oranjetompouce niet, maar maakte 'm wel tot een icoon. Het bedrijf gaf de gewone man in de jaren dertig de kans om gebak te eten, want het was betaalbaar. HEMA verkoopt de tompoucen sinds 1932. Tegenwoordig gaan er zo'n veertien miljoen per jaar van over de toonbank.

Rond Koningsdag explodeert de verkoop. HEMA verkoopt er in die week ongeveer twintig keer zoveel als in een 'normale' week, meldt het bedrijf. In de week rondom Koningsdag gaat het om ongeveer een miljoen stuks.

Of de HEMA-tompouce dan ook de allerlekkerste is? Als je het een ambachtelijke banketbakker vraagt, is het antwoord nee.

Bakker Antoinette van Bond en Smolders maakt de room op basis van melk en echte vanille. Ook het bladerdeeg is van roomboter. "Dit zijn dagverse producten, dus we maken ze elke ochtend opnieuw."

HEMA maakt zijn tompouce op veel grotere schaal. De vulling bestaat uit poeder met water, weet Antoinette. Ze zijn lekker, vindt zij ook. Maar neem een hap van een duurdere, verse tompouce van de banketbakker en je wil nooit meer anders.